Merhabalar, havalar iyiden iyiye ısındı.. Sökün brandaları.. Yağlayın zincirleri.. Bakımları yapın, lastikleri ısıtın, basın marşa.. Yollar bizi bekler.. Özledik, ‘Havalar ısınsa da biraz yol yapsak’ cümlelerini defalarca kurduk yeterli sayıda…
Lastiğin Önemi
Yollar.. Geziler.. Gazlamalar.. Gezmeceler.. Hepsi güzel, keyifli.. Motosikletimizin rutin bakımlarını yaptırıyoruz/yapıyoruz özenle ve zamanında. ‘Bakarsan bağ bakmazsan dağ olur’ sözünden hareketle. Peki bu bakımlar sadece motor aksamı veya zincir dişli setlerinde mi kalıyor? Bizimle asfalt arasındaki o ‘bir avuçluk‘ tek temasımızı sağlayan lastiklerimizi unutuyor muyuz? Eğer öyleyse, azrail ile zar atıyoruz demektir.
Lastik Basınçları
Bir çok motosiklet kullanıcısının lastiklerinden bihaber olduğuna şahit oldum ‘hava basınçlarından, Yolculu yolcusuz basınç değişkenliğinden, üretim yılından, raf ömründen, kullanım ömründen, diş derinliğinden..’ Hal böyle olunca yapılan kazalarda herkes suçlu olarak ‘sürücü’ arıyor. Hiçbir kaza örneğinde ‘Lastikler de maşallah yedi yıllıkmış’ denmedi.
Lastiklerin, basitçe ‘lastik işte abi var mı var..’ cümlesinden çıkartılıp asfalt ve bizim aramızdaki ‘Arabulucu‘ sıfatına oturtulması gerekir. Çünkü yaptığı iş hakikaten o dur. Asfaltın şartları değişkendir bu durum lehinize de olabilir, aleyhinize de.. Lastikleriniz sizinle asfalt arasındaki arabulucudur. O yüzden muazzam önem verilmesi gerekilen konudur. Konforunuzdan, yatış açınıza, gazlamanızdan, fren mesafenize hatta yakıt sarfiyatına kadar her işte rol alırlar.
LASTİK ÖMRÜ NE KADAR?
Lastikler üretim bandından çıktıklarından itibaren saklama koşullarına bağlı olarak raf ömrü 5 (beş) yıldır. Lastik alırken dikkat etmeniz gereken konulardan biri de ‘Saklama koşullarıdır’ güneş altında bekletilmiş yada soğuk alanda uzun zaman beklemiş lastiğin yapısı bozulur. Dolayısı ile yapması gereken işi yapamaz ve verdiğiniz para da boşa gitmiş olur. Lastik alırken üretim yılı ve haftasına dikkat etmek gerekir. lastiklerin üzerinde bu veriler Hafta/Yıl şeklinde belirtilir. Lastiği aldınız taktınız, ‘ben bunu 5 yıl kullanırım’ diyemezsiniz.. Saklama ömrü 5 yıl olsa da kullanım ömrü kullanım şartlarına bağlı olarak maksimum 3 yıl yada 15.000km’dir.
Diş derinliği 1mm altına indiyse lastiklerinizin değişme vakti gelmiş demektir. Diş derinliği 1mm üzerinde fakat 4’cü yılına girdiyse kauçuk hamuru sertleştiği için tutuşu azalmış olması muhtemeldir, değişmesi gerekir. Lastiklerinizin hamuru (kauçuk) yapılan km ile sertleşmeye başlar, sertleşen kauçuğun yola tutunması zorlaşır. Yeni lastik taktığınızda minimum 200km dikkat etmeli, agresif sürüşten kaçınmalısınız. Bu süre lastiğin rodaj süresidir.
LASTİK BASINÇLARI NASIL OLMALI?
Motosikletler belirli araştırmalar (Ar-Ge) ile üretilir ve üzerine bu araştırmalar sonucu belirli ölçülerde lastikler takılır. Bu kimilerinde 120/17’dir kimilerinde 180/17’dir.. Bu ölçülerle birlikte mühendisler tarafından basınç değerleri belirlenir ve genelde arka maşada bu değerler yazar. Orada yüklü (artçılı) ve yüksüz değerleri yazılır. Hatta çoğu enduro modelinde yüklü / yüksüz ve asfalt / arazi olarak ayrılmıştır.
Lastik basınçlarına dikkat etmemiz gerekir çünkü, sürüşümüzün dinamiği buna bağlıdır. Lastik basınçları motora binmeden önce kontrol edilir. 1-2 km’lik sürüş bile lastik içindeki havanın ısısını değiştirir ısısı artan hava genleşir bu da kontrol esnasında bizi yanıltır. Basınç değerlerini kontrol etmeden yola çıktığınızda eğer değerleriniz olması gerektiğinden yüksekse veya siz belirtilenden fazla hava bastıysanız bu durumda; sert bir sürüş olacak ve süspansiyonlarınıza darbeler şok şeklinde gelecek demektir. Bu da lastiğin yol ile mücadelesini azaltacak dolayısı ile tutuşu etkileyecektir.
Kimi sürücüler de ‘Lastiklerin havasını bi miktar az basmak iyidir, yere daha fazla tutunur..’ gibi şehir efsanelerini diline dolamıştır. Buna inanmak, günümüzde dinozorların halen yaşadığı hatta metroda görenlerin olduğunu söylemekle eşdeğerdir. Düşük basınçlı lastikler; sürtünme fazlalaşacağı için yakıt sarfiyatını arttırır, artan sürtünme dönüş kabiliyetinin zayıflamasına yol açar. Traksiyon düşer. Lastikleriniz çabuk ve fazla ısınır. Lastik kenarlarına yük bineceğinden gerilim fazla olur ve çatlamalar oluşur. Bu çatlamalar eğer içeride oluşursa göz ile görünmeyeceğinden dolayı, ani yanal patlamalara neden olması olasıdır. Ani hava kayıplarının faturası ise düşündüğünüzden ağır olabilir.
HANGİ LASTİK KULLANILMALI?
Bu sorunun cevabı sizin kendinizdedir. Motosikletinizi daha çok nerede kullandığınız (zemin ve hava koşulları) ile ilgilidir. Eğer ‘yarı asfalt yarı taş toprak gidiyorum’ diyorsanız %50 yol %50 arazi lastikleri uygun olabilir. ‘Ben asfalttan ayrılmam işim olmaz bozuk zeminle’ diyorsanız daha çok asfalt ağırlıklı lastikler sizin avantajınıza olacaktır. Lastiklerinizi seçerken ‘Ulan bu da çok güzel, havalı duruyor..’ düşüncesiyle hareket etmeyin, zira yanlış lastik seçiminin etkileri sizin üzerinizde o kadar havalı durmayabilir.. ‘Bu lastik iyi bak aşınmıyor 5 yıl gider..’ diyenlerden uzak durun.. Lastiğin makbul olanı çabuk aşınandır. Aşınmanın nedeni yola tutunmasından kaynaklıdır. Bkz: ‘Slica pist lastikleri’ bir yarışlıktır. Aşınmayan lastik arıyorsanız eskiler bilir; ‘Kara lastik’ takın.. ömür boyu kullanırsınız.. Lastik alırken kauçuk oranının fazla olmasına, kullanacağınız yol şartlarına, desenine, yol tutuş (ıslak/kuru) maksimum özen gösterin.. Unutmayın; asfalt ile aranızdaki tek bağlantınız yere temas eden ‘BİR AVUÇ’ lastiğinizdir.
Güvenli sürün..